یادداشت
دعا کلید آرامش وجود پر تلاطم آدمی
حضرت سجاد(ع) اصول بنیادین سبک زندگی مؤمنانه و نحوه مواجهه با مشکلاتی که در مسیر زندگی با آن روبرو می‌شود را در قالب دعا به بشریت آموزش داده اند.
به نقل از آستان مقدس حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها_ فاطمه قاسمی: دعا و غرور دو واژه‌ای هستند که سرنوشت مخلوقات و عالم کائنات را تغییر دادند؛ پس از اینکه خداوند اشرف مخلوقات یعنی حضرت آدم (ع) را به ملائک و سایر مخلوقات معرفی کرد، عزازییل یکی از جنیان که در عبادت سرآمد جنیان بود از باب غرور و حسادت حاضر به اطاعت امر خداوند و سجده بر خلق جدید یعنی حضرت آدم (ع) نشد؛ درحالی‌که خداوند وقتی از او دلیل این عمل ناشایست را جویا شد که چگونه با وجود اینکه از ماهیت امور و مقام حضرت پروردگار آگاه است و با وجود اینکه تنها جنی است خلق شده از آتش به دست خداوند جلیل الاعلی و نه از فرشتگان مقرب است و نه از مخلوقات خاص چرا امر خداوند تبارک و تعالی را اجابت نکرده و سجده نکرده تنها بهانه ابلیس خلقت او از آتش و خلقت حضرت آدم (ع) از گل و ماده پست و بی ارزش بود که تمامی مخلوقات می‌دانستند که این پاسخ ابلیس نه ریشه در ماهیت خلقت بلکه ریشه در غرور و حسادت دارد حسادت و غروری که نه تنها اعمال ابلیس بلکه خود او را نیز نابود کرد.
عزازییل که ابلیس و رانده شده از درگاه الهی شده بود نه تنها راه درست و صراط مستقیم را در پیش نگرفت؛ بلکه به واسطه غرور و حسادت گناه بزرگ دیگری را نیز مرتکب شد و حضرت آدم (ع) و حضرت حوا (س) را در پوستین و لباس مار و به بهانه ابدیت فریفت تا امری که خداوند آن‌ها را از انجام آن منع کرده بود را مرتکب شوند.
حضرت آدم (ع) به تصور اینکه مار دوست است از حدود و امر الهی ناآگاهانه نافرمانی کرد چراکه می‌خواست با انجام عمل ممنوعه در جایگاه مقربان قرار گیرد؛ اما غافل بود که اطاعت امر مهربان‌ترین خالق عالم خود قرب است، قربی که حضرت آدم (ع) از عظمت آن آگاه نبود و تا نخستین گناه را مرتکب شد حریم حیا از او برچیده شد و ناچار به نقل قرآن برگ‌های درختان را بر خود پوشاند تا حریمش حفظ شده و عریان مخلوقات نباشد.
حضرت آدم (ع) در اندک زمانی پشیمانِ کرده خویش شد و به رسم ادب و بندگی با زبان ستایشگری، استغفار و دعا روی به درگاه حضرت باری تعالی کرده و عذر و پوزش خواست و خداوند را به پاکان خلقت قسم داد و با اشک چشم طلب غفران کرد و دست به دعا از خداوند عالمیان طلب بخشش کرد؛ طلب بخششی که ضمن عذر گناه مرحمی بود بر قلب رمیده حضرت آدم (ع) و روح متلاطم شده او را به ساحل آرامش بخش توبه رهنمون شد.
آدم (ع) با زیباترین واژه‌هایی که از خود خداوند باری تعالی درس آموخته بود دست دعا به درگاه خداوند بلند کرد و با لطیف‌ترین واژه‌ها خداوند را مورد خطاب قرار داد و با زبان اشک پشیمان بودن از کرده خویش را به خالق مهربان عالم هستی نشان داد و خداوند مهربان نیز دعای آدم (ع) را اجابت کرد و توبه او را پذیرفت و مأموریت سکونت در زمین را به او داد تا به مخلوقات زمینی اعم از جن و انس و دیگر مخلوقات عهد الست، قدیمی و ازلی بندگی را به آن‌ها یادآوری کرده و آن‌ها را در مسیر بندگی هدایت کرده و به آن‌ها بگوید که هیچ مخلوقی تنها نیست و هر مخلوقی را خالقی است که او را درس حیات و زندگانی آموخته است و دعا کلید و رمز این ارتباط است که دریای پرتلاطم وجود آدمی را به ساحل آرامش رهنمون می‌کند تا انسان گرگ انسان نباشد و کرامت، انسانیت و جوانمردی به حیات زمینی بشر بازگردد.
دعا کلید آرامش وجود پر تلاطم آدمی
با قبول مأموریت خداوند از سوی حضرت آدم (ع) برای سکونت در زمین، داستان خلقت در روی سیاره متلاطم و کرب و بلای زمین برای بشر آغاز شد و فرزندان آدم به محیطی پای گذاشتند که بسیار متلاطم بود و آزمایشگاه بشر برای رسیدن به حیاط طیبه بود و آنچه می‌توانست وجود بشر را از تلاطم‌ها و باتلاق‌های پیچیده زمینی در امان نگه دارد دعا و ارتباط با خداوند بود.
ابلیس که پس از سکونت حضرت آدم (ع) در روی زمین و بخشیده شدن او از سوی خداوند سخت برآشفته بود و دچار خسران بزرگی شده بود به این نتیجه رسید که برای حکومت بر آدمیان باید آن‌ها را تنها کند؛ چراکه بشر تنها و بدون رابطه با خالق و در حقیقت بدون دعا به راحتی برده شیطان می‌شود و می‌تواند بدون هیچ مزدی او را به کار گرفت؛ بنابراین شیطان برای حکومت بر آدمیان و به بردگی گرفتن بشر در ابتدا وجود خداوند را منکر شد و پس از آن تفکر تنها بودن بشر را در این سیاره جنون و تلاطم کارگردانی کرد و فلسفه دعا را بی فایده نشان داد و فیلم عظیمی را با این محتوا که خدایی وجود ندارد و دعا بی فایده است و همه چیز تابع رخداد و جبر و اتفاق است را در عرصه جهانی به نمایش گذاشت و با این نمایش بشر فریب خورده در سیاره پر تلاطم، خود را تنها احساس کرد و تسلیم خواسته‌های نفسانی خویش و برده خواسته‌های شیطان شد.
شیطان جتی پس از رسالت خاتم پیامبران، بشر را تا جایی پیش برد که فرزند رسول خدا و امام امت را به مسلخ یزیدیان و شمریان برد و نمایشی را کارگردانی کرد به نام کربلا و روز عاشورا که بشر با جنایت این‌چنینی در تاریخ فهمید که چقدر ماهیت حیوانی‌اش اگر تحت حاکمیت دین و امام نباشد و به دنبال خرد انسانی و شورا بر مبنای خرد انسانی شیطان‌پرست رفته باشد وحشتناک و آزاردهنده است که حتی حیوانات در اسفل بودن این سرشت حیرت خواهند کرد.
قیام به دعای امام سجاد/ دعا و صحیفه سجادیه بیرق قیام ساجدی امام سجاد
امام سجاد (ع) که جنایت‌های بشر را در صحرای کربلا به چشم خویش دیده بود و بردگی انسان در دام شیطان و حکومت جهانی شیطان را به چشم خویش بر امویان و امت اسلامی شاهد بودند این نمایش عظیم بانگی بلند و صیحه‌ای آسمانی بود برای آغاز قیام امام سجاد (ع) و این چنین شد که امام سجاد به عنوان چهارمین امام و فرزند حضرت خاتم (ع) بیرق قیام ساجدی را در قالب دعا و صحیفه سجادیه برافراشتند.
قیامی که به نظر دشمن اهمیت نداشت و امری شخصی محسوب می‌شد؛ اما امام سجاد (ع) با دعا و با صحیفه سجادیه زیرآب حکومت جهانی شیطان را زدند و به بشر تنهای گرفتار تسلیم قضاوقدر و جبر که از سوی مثلاً روحانیان، ولی در حقیقت ساحران حکومت شیطانی امویان تبلیغ می‌شد ایستادند و به بشر گرفتار و تسلیم قضاوقدر و جبر یادآور شدند که این عالم خدایی دارد و بشر تابع جبر نیست.
امام سجاد (ع) در قالب دعا مهم‌ترین اقدام را برای سرنگونی حکومت جهانی شیطان آغاز کردند و در قالب دعا ضمن آموختن زبان ستایشگری و درخواست از خداوند به بشر، به انسان‌ها یادآوری کردند که در این جهان تنها نیستند و خداوند یاریگر آنهاست و در مشکلات و گرفتاری‌ها می‌توانند به خداوند باری‌تعالی تکیه کرده و از خداوند مدد گیرند و به مردم این مسئله را یادآوری کردند که تسلیم جبر و قضاوقدر بودن تفکری خرافی است و مؤمن مقید با توکل بر خداوند و استفاده از فرصت‌ها در مسیر بندگی خداوند می‌تواند بالاترین موفقیت‌ها را کسب کند.
دعا صرفاً عرضه درخواست به درگاه خداوند نیست؛ دعا سبک زندگی مؤمنانه است
ادعیه امام سجاد (ع) صرفاً عرضه حوائج و درخواست‌ها به درگاه خداوند نیست؛ بلکه امام سجاد (ع) در قالب دعا اصول بنیادین سبک زندگی مؤمنانه را به بشریت آموزش می‌دهند و به بشر می‌آموزند که در مسیر زندگی با مشکلات و رخداد‌های مختلف باید به چه شکل برخورد کند.
امام سجاد (ع) در قالب ادعیه زبان درخواست را به انسان‌ها آموزش می‌دهند و به انسان می‌آموزند که چگونه باید از بزرگ‌ترین خالق کائنات طلب یاری و اجابت خواسته‌هایش را داشته باشد؛ همچنین امام سجاد (ع) در قالب دعا به بشر یادآوری می‌کنند که هر خواسته‌ای ارزش بیان را ندارد و انسان باید از خداوند درخواست اجابت حاجت‌هایی را داشته باشد که انسان‌ساز و تمدن‌ساز هستند همان‌گونه که در آیات قرآن کریم می‌بینم که زمانی که حضرت سلیمان (ع) به درگاه خداوند دعا می‌کنند از خداوند درخواست‌هایی بسیار مهم و تاریخ‌ساز را دارند؛ مثلاً از خداوند می‌خواهند که ذریه صالح به ایشان عنایت کند و مهم‌ترین خواسته ایشان در قالب دعا از خداوند این است که خدایا مرا مورد غفران قرار ده و به من ملک و حکومتی را عنایت کن که قبل از من به کسی نداده‌ای و بعد از من نیز کسی شایستگی چنین حکومتی را نداشته باشد یعنی می‌خواهند که خداوند حکومت خاص و منحصربه‌فردی را به ایشان عنایت کند که خداوند نیز چنین ملک و حکومتی را به حضرت سلیمان (ع) عنایت می‌کند.
بر اساس آنچه بیان شد دعا رکن قیام امام سجاد (ع) برای بشر گرفتار تحت حاکمیت طاغوت نه تنها در زمان امویان بلکه در جامعه امروز که بشر آخرالزمان تنها و گرفتار انواع بت‌های مادی و معنوی و حتی گرفتار انسان‌پرستی است، و امام سجاد (ع) در قالب دعا سبک زندگی طیبه را به بشر زمان امویان و به بشر آخرالزمان آموزش می‌دهند و برخلاف نظریات بیان شده که دعا را امری شخصی قلمداد می‌کنند و معتقدند دعا سبک زندگی فردی است نه سبک زندگی اجتماعی امام سجاد (ع) دعا را مهم‌ترین رکن سلامت زندگی اجتماعی و تاریخ‌سازی و تمدن‌سازی بشر معرفی می‌کنند و امروز تحقیقات علمی به خوبی اهمیت دعا را در سلامت اجتماعی توسعه و تعالی جوامع بشری نشان می‌دهند
دعا متداول‌ترین روش غیر دارویی برای درمان درد‌ها و سلامت اجتماعی
دکتر کریستینا پوچالسکی؛ مؤسس بنیاد معنویت و سلامت جورج‌واشنگتن براساس تحقیقات و تجربیات خود بیان می‌کند دعا دومین روش رایج (بعد از دارو) برای تسکین درد و همچنین متداول‌ترین روش غیردارویی برای مدیریت درد است.
دعا ابزار مدیریت خشونت و رفتار‌های خشونت‌آمیز
دکتـر ریان برمر و همکارانش با انتشار مقاله‌ای تحت عنوان تأثیر دعا بر خشم در سال ۲۰۱۱ بـه این نتیجه رسیدند هنگامی که اشخاص خشمگین می‌شوند، بهتر است برای دشمن خود یا فردی که نسبت بـه او حس خوبی ندارند دعا کنند. ایـن فرایند سبب می‌شود که آنان بهتر بتوانند با احساسات منفـی خود کنار بیایند و خشم خـود را کنترل کنند. این عامل سـبب شده که افراد مذهبی کمتر از دیگران دسـت بـه رفتار‌های خشونت‌آمیز بزنند و توانایی بهتری در برخورد با مشکلات دارند. به‌طورکلی دعا می‌تواند به انسان‌ها در کنترل احساسات منفی کمک کند
دعا مهم‌ترین عامل کاهش بیماری‌های قلبی و عروقی و کاهش تب و فشارخون
مطالعه‌ای بر روی بیماران بستری شده در بیمارستان سانفرانسیسکو نشان داد، آن دسته از بیمارانی که مراقبت‌های پزشکی آنان همراه بـا دعا و نیایش بوده، نیاز کمتری بـه آنتی‌بیوتیک و تهویه مصنوعی داشته‌اند. همچنین در این افراد میزان بـروز نارسایی قلبی، ایست قلبی و پنومونی، کمتر از سایرین گزارش شده است. همچنین دانشمندان واحد پزشکی دانشگاه دوک با ارزیابی تأثیر حضور هفتگی در مراسم دعا و نیایش بر فشارخون ۴۰۰ سـالمند، به ایـن نتیجه پی بردند که سـالمندانی که به طور هفتگی در مراسم مذهبی شرکت داشته‌اند و کتاب مقدس خود را مطالعه می‌کردند، دارای فشارخون پایین‌تری نسـبت به افراد دیگر هستند.
تأثیر دعا بر کاهش سرطان و بیماری‌های صعب‌العلاج
پژوهش یکی از دانشمندان دانشگاه تگزاس آمریکا نشان می‌دهد، دعا کردن سبب زندگـی مطلوب‌تر و سلامت روانی بهتر بیماران مبتلا بـه سرطان پستان می‌شود.
تأثیر دعا بر شادی، شادابی و سلامت روح
پروفسور اندرونیوبرگ براساس آزمایش‌های خود و نتایج تحقیقاتش بیان می‌کند دعا باعث افزایش سطح دوپامین می‌شود که در نهایت وضعیت شادی را به همراه دارد.
نقش دعا در کاهش استرس، کاهش اختلالات روانی، افسردگی و سلامت روحی
همچنین تحقیقات علمی نشان می‌دهد عوامل مذهبی از قبیل: ایمان به خدا، باور‌های مذهبی و پرداختن بـه دعا و نیایش، می‌تواند در امر درمان و پیشگیری از اختلالات روانی از جمله افسردگی به نحو مؤثری بکار روند.
بر اساس آنچه بیان شد دعا نه امر خصوصی و شخصی بلکه مهم‌ترین رکن اجتماعی در سلامت جامعه و انسان‌ها است به همین دلیل امام سجاد (ع) برای نجات بشر در اعصار و قرن‌های مختلف در قالب دعا ابعاد سبک زندگی و حیات طیبه را برای بشر تبیین می‌کنند تا بشر گرفتار و تنها در ادوار مختلف در قالب دعا و نیایش بتواند خود و جامعه‌اش را از آسیب‌های مختلف روحی و اجتماعی در امان نگه دارد؛ بنابراین دعا رکن قیام امام سجاد (ع) و کلید و رمز رسیدن به آرامش در زندگی پر تلاطم بشر بر روی زمین است.
